Gülşah ÖZGEN-Eser PAZARBAŞI/ADANA, – ADANA’da Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Balcalı Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gamze Akkuş, endokrin bozucu olarak tanımlanan çeşitli kimyasalların insan sağlığını tehdit ettiğini, bunların arasında plastiklerin ciddi bir yer kapladığını belirtti. Akkuş, “Kadın ve erkeklerde üreme sistemiyle alakalı kanserlere sebep olabiliyor. Çünkü dikkat edilmezse ilerleyen süreçte endokrin sistem bozukluklarının ötesinde çok daha fazla organ kanserleri ile bu hastalar karşımıza geleceklerdir” dedi.
Uzmanlar, yaygın endüstrileşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan endokrin bozucuların insan sağlığını tehdit ettiği konusunda uyarıyor. Her türlü sebze, meyve ve gıda ürününden, tarımsal ilaçlamada kullanılan pestisitlere, oyuncak ve mutfak gereçlerinde sıklıkla kullanılan her türlü plastiğe, temizlik maddelerinden, makyaj malzemelerine kadar sayısız ürün, birer endokrin bozucu olarak karşımıza çıkıyor. Hayatın her alanında bulunan, soluduğumuz havada dahi barınan bu kimyasallardan kaçmak çok mümkün olmuyor. Ancak uzmanlar buna maruz kalma süresi ile dozunun insan sağlığı açısından büyük önem taşıdığının altını çiziyor.
MARUZİYET, ANNE KARNINDA BAŞLIYOR
Son dönemde hastalıkların endokrin bozuculara bağlı artış gösterdiğine işaret eden ÇÜ Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Balcalı Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gamze Akkuş, “Endokrin, hormonlarla ilgilenen bilim dalıdır. Endokrin bozucu da hormonların yapım, salgılama, etki etme gibi herhangi bir aşamasında vücutta aktif bir madde gibi devreye girerek, o hormonların yapılmasını, sentezlenmesini veya sentezlendikten sonra organ hasarı yapmasına neden olan maddelerdir. Bunlara anne karnında başlayan bir maruziyet söz konusu. Özellikle bebek ürünlerinde, mamalarda, plastiklerde, oyuncaklarda ‘Bisfenol A (BPA) içermez’ gibi bir ibare yer alır. Bisfenol A, ciddi anlamda bir endokrin bozucudur. Endokrin bozucular açısından büyük risk altında olan bebekler ise mümkünse ilk 6 ay ve devamında 2 yıl anne sütü ile beslenmeleri gerekiyor. Öte yandan uygun ortamlarda üretilmeyen makyaj malzemeleri, deterjanlar ve yumuşatıcıları alırken bir kez daha düşünmeli ve mümkün olan en az dozda kullanmalıyız. Ayrıca paketli gıda tüketmemeliyiz. Çünkü bu paketlerde ve hatta marketlerde bize alışveriş sonrası verilen fişlerde dahi ciddi anlamda endokrin bozucular var. Bu fişlere çok fazla temas etmemeliyiz. Kimyasal ilaçlamada kullanılan pestisitler de bunlarda biri. O nedenle tüketeceğimiz gıdaları mutlaka iyi bir şekilde yıkamalı, dezenfekte etmeliyiz” diye konuştu.
‘ÖNEMLİ OLAN NE TÜKETTİĞİMİZİ BİLELİM’
Dikkat edilmediği takdirde ilerleyen yıllarda ortaya çıkacak risklerden bahseden Doç. Dr. Akkuş, şöyle konuştu: “Endokrin, sistemin tüm aşamalarına etki ediyor. Erkek üreme sistemi, kadın üreme sistemi veya bunun ötesinde metabolik problemler dediğimiz şeker hastalığı, kalp-damar rahatsızlıkları, hipertansiyon gibi hastalıklara da yol açmaktadır. Anne karnındaki bir bebek ciddi anlamda endokrin bozuculara maruz kaldığında, ileride üreme ile ilgili ciddi bozukluklara veya cinsiyet gelişimi ile ilgili problemlere yol açabiliyor. Anne karnından sonraki bebeklik döneminde ise metabolik problemlere neden oluyor. Daha ötesi malignite dediğimiz kanser riskini de barındırıyor. Kadın ve erkeklerde üreme sistemiyle alakalı kanserlere sebep olabiliyor. Çünkü dikkat edilmezse ilerleyen süreçte endokrin sistem bozukluklarının ötesinde çok daha fazla organ kanserleri ile bu hastalar karşımıza geleceklerdir. Biz bir şekilde bu ajanlara maruz kalıyoruz ama kanda bunların düzeyinin ne olduğu ya da ne olması gerektiği ile ilgili henüz bir fikir birliği yok. Konuyla ilgili bilimsel çalışmaların yaygınlaşması ve dataların artırılması da çok önemli. Hayatın her alanında olan endokrin bozuculardan kaçış yok. Önemli olan ne tükettiğimizi bilelim, içerikleri okuyalım ve plastiği hayatımızdan çıkaralım.”
