MUĞLA, – Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Başkanlığı görevini yürüten Prof. Dr. Ahmet Demirak, Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) çevresel izleme altyapısının Türkiye’de uygulanan en detaylı ve şeffaf sistemlerden biri olduğunu dile getirdi. Prof. Dr. Demirak, “Akkuyu’da çevresel veriler sürekli olarak izlenmekte; uluslararası standartlara uygun denetim sistemleri ve bilimsel iş birlikleriyle desteklenen bu yapı, Türkiye’nin en şeffaf çevresel izleme modellerinden birini oluşturuyor” şeklinde konuştu.
Demirak, “Akkuyu, Türkiye’nin yalnızca ilk nükleer güç santrali olmasının yanı sıra çevre, ekoloji ve deniz yaşamı üzerinde kurgulanan çok katmanlı bilimsel takip sistemiyle ülkemize yeni bir standart kazandırıyor. Bu kapsamda gerçekleştirilen izleme faaliyetleri, santralin çevresel etkilerini ortaya koymanın yanı sıra bölgenin uzun dönem çevresel hafızasını oluşturmasına katkı sağlıyor” dedi.
‘BU ÇAPTA BİR İZLEME MODELİ TÜRKİYE’DE İLK KEZ HAYATA GEÇİRİLİYOR’
Akkuyu NGS’de uygulanan izleme programının küresel çapta modern nükleer santrallerle benzer niteliklere sahip olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Demirak, bu programın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ilkeleri, Avrupa Birliği çevre mevzuatı ve Dünya Nükleer Birliği’nin kriterlerine uygun olarak hazırlandığını belirtti.
Demirak, Akkuyu’nun çevresel izleme kapasitesinin kapsamına dair şunları ifade etti:
“Deniz suyu sıcaklığı, tuzluluk oranı, pH değeri, oksijen doygunluğu, radyoaktivite seviyeleri, plankton popülasyonu ve balık çeşitliliği gibi parametreler, inşaat sürecinde olduğu kadar işletme döneminde de düzenli olarak ölçülmekte. Bu tür bir yaklaşım, Türkiye’de ilk kez bu ölçekle hayata geçiriliyor. Bu izleme sistemi aracılığıyla santral faaliyete geçmeden önce bölgenin tüm çevresel parametreleri kaydedilmiş durumda. Bu durum, ileride yapılacak her türlü değerlendirmeyi karşılaştırılabilir bilimsel verilerle gerçekleştirmeyi mümkün hale getiriyor.”
DENİZ EKOSİSTEMİNİ KORUYAN MODERN TEKNOLOJİ
Akkuyu NGS’nin deniz suyu kullanımıyla ilgili kamuoyunda sıklıkla tartışılan bir konu olan sıcak su deşarjına dikkat çeken Prof. Dr. Demirak, modern nükleer santrallerde uygulanan difüzör teknolojisinin, çevresel etkilerin azaltılması amacıyla özel olarak tasarlandığını aktardı.
Demirak, şu şekilde devam etti:
“Difüzör sistemi, sıcak suyu denize aniden değil, geniş bir alana yayarak kontrollü bir şekilde serper; böylece sıcaklık farklılıklarının ekosystem üzerinde olumsuz etkiler yapması engellenir ve oksijen dengesi korunur. Dünyadaki araştırmalar, iyi tasarlanmış difüzörlerin biyolojik çeşitliliği ve plankton sayısını artırabildiğini ortaya koyuyor. Akkuyu’da kurulacak sistemin bu modern örneklerle uyumlu olması, santralin çevre ile daha sürdürülebilir bir ilişki kurmasını destekleyecek.”
AKKUYU İLE UZUN VADELİ ÇEVRESEL HAFIZA
Prof. Dr. Demirak, Akkuyu’da toplanan çevresel bilgilerin yalnızca anlık ölçümlere dayanmadığını, yıllar içinde şekillenen bir bilimsel kütüphane oluşturacağını belirtti. “Akkuyu projesi sayesinde bölgede düzenli olarak yapılan ölçümlerle bir ekolojik hafıza bölgedeki durumun ortaya konmasına olanak tanıyacaktır. Balık çeşitliliği, plankton ekosistemi, su kalitesi ve kıyı ekosistemi gibi veriler, uzun vadede bilimsel değerlendirmelere temel teşkil edecek bir veri bütünlüğü sunar” dedi.
Akkuyu için yürütülen bu çalışmaların, gelecekte Türkiye’deki çevre bilimciler, deniz biyologları, ekoloji uzmanları ve akademik kurumlar için kritik bir referans noktası haline geleceğini vurgulayan Prof. Dr. Demirak, projenin yalnızca enerji üretimi sağlamakla kalmayıp aynı zamanda bilimsel bir katma değer ürettiğini aktardı.
BALIKÇILIK TURNUVASI: ŞEFFAFLIĞIN TEMSİLCİSİ VE GELECEĞİN KARŞILAŞTIRMA PATERNİ
IAEA’ya göre 2023 yılında ilk parti nükleer yakıtın teslim edilmesiyle nükleer bir tesis haline gelen Akkuyu NGS’nin, çevresel şeffaflık ve kamu güveni açısından önemli bir örnek teşkil ettiğini kaydeden Prof. Dr. Demirak, Rosatom’un bölgede Uluslararası Balıkçılık Turnuvası düzenlediğine de dikkat çekti.
“Mersin bölgesindeki balıkçılar ile dünya genelinden gelen balıkçıların katılımıyla gerçekleştirilen bu turnuva, Akkuyu çevresindeki ekosistemin halka açık bir şekilde tanıtıldığı bir etkinlik. Santral faaliyete geçirildikten sonra da bu tür turnuvaların düzenli olarak yapılacak olması, uzun dönemli çevresel izleme için kıymetli bir karşılaştırma modeli oluşturuyor.”
Turnuvada jüri üyesi olarak yer aldığını ve balıkların dozimetri analizlerinin sahada izlendiğini aktaran Prof. Dr. Demirak, ölçümlerin normal sonuçlar verdiğini ve deniz ekosisteminde olumsuz bir duruma rastlanmadığını belirtti. Farklı ülkelerden gelen balıkçı ve uzmanların katılımı ise Akkuyu’nun çevresel şeffaflığına uluslararası bir boyut kazandırdığını iletti.
AKKUYU NGS: BÖLGESEL GELİŞİM, BİLİMSEL İŞBİRLİĞİ VE ÇEVRESEL GÜVENLİK BİR ARADA
Prof. Dr. Demirak, “Akkuyu NGS, yalnızca enerji üreten bir yapıdan ibaret değil; aynı zamanda bölgesel kalkınma, yerel istihdam, üniversite işbirlikleri, çevresel eğitim süreçleri ve bilimsel araştırma potansiyeli açısından çok yönlü bir model sunmaktadır” ifadesini kullandı.
Santral çevresindeki ekosistem çalışmalarının sürekli olarak üniversitelerle paylaşılmasının, Türkiye’de çevre bilimlerinin gelişimi açısından önemli bir fırsat sunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Demirak, bu verilerin gelecekte deniz biyolojisi ve ekoloji alanında gerçekleştirilecek pek çok bilimsel araştırmanın temelini oluşturacağını kaydetti.
‘BU HAYALİN GERÇEKLEŞMESİNİ SAĞLAYAN GÜÇLÜ VİZYONA MİNNETTARIM’
Prof. Dr. Ahmet Demirak, Türkiye’nin ilk nükleer güç santralinin hayata geçirilmesinde katkı sağlayan herkese teşekkür ederek son sözlerini şöyle bitirdi:
“1970’lerde başlatılan fizibilite çalışmaları sonucunda bu proje, uzun yıllar süren gecikmelerin ardından nihayet gerçeğe dönüşüyor. Türkiye’nin nükleer santral hayalinin gerçekleşmesini sağlayan güçlü irade ve vizyon için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a, projeyi gerçekleştiren Rosatom yetkililerine şükranlarımı sunuyorum.”
