Ruken KADIOĞLU-Canberk ÖZTÜRK/ANKARA, – Bilkent Şehir Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği Başkanı Prof. Dr. Esra Çöp, ilkokul çağındaki çocuklar arasında akran zorbalığının görülmesinin endişe verici bir durum olduğunu ifade etti. Çöp, bu olgunun sebeplerinden birinin, çocukların çok küçük yaşlardan itibaren dijital içeriklerle tanışması ve şiddet içeren materyallere maruz kalması olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Çöp, akran zorbalığının çocukların ruh sağlığını tehdit eden önemli bir mesele olduğunu vurgulayarak, “Akran zorbalığı, artık ilkokul düzeyine kadar inmiş durumda. Bunun bir nedeni, bu konudaki farkındalığın artmasıdır. Akran zorbalığı nedir, yani çocuklar arasında güç dengesizliği nasıl oluşur, bu konular artık daha çok tartışılmakta. Diğer bir etken ise çocukların, çok erken yaşlarda dijital ortamda şiddet içeren içeriklerle karşılaşmaları. Teknolojik aletlerin daha fazla kullanılması ve ekran başında geçirilen sürenin uzaması, çocukların henüz şiddetin sonuçlarını tam kavrayamadığı dönemlerde bu tiplere maruz kalmalarını sağlamakta. Çocuklar, gerçek ile hayali ayırt edemezken, şiddeti bir oyun olarak algılayabilmekte ve bu davranışları okul ortamında da sergileyebilmektedirler. Eylemlerinin gerçek etkilerini anlayamamaları oldukça yaygın bir durum. Ayrıca, ilkokul ve ortaokul disiplin yönetmelikleri ile lise disiplin yönetmelikleri birbirinden farklılık göstermektedir; yeterli programlar mevcut değil. Bu boşlukların kapatılması, akran zorbalığını azaltmada önemli rol oynayacaktır. Çocukların beyin gelişimi hala tamamlanmadığı için karar verme yetenekleri ve neden-sonuç ilişkilerini kurma becerileri gelişmemiştir. Bu nedenle ebeveynlerin ve okulun çocuklara daha fazla rehberlik etmesi lazım” dedi.
‘İNTİHARA KADAR GİDEN SORUNLAR YAŞANABİLİR’
Prof. Dr. Esra Çöp, zorbalığın uzun süre devam etmesi halinde mağdur olan çocuklarda psikolojik sorunların görülme olasılığının yüksek olduğunu belirtti. Çöp, “Zorbalık eğer okul ortamında yaşanıyorsa, çocuk okula gitmek istemeyebilir. Bu durum, derslerde geri planda kalma, sabah erken kalkmak istememe, arkadaşlardan uzaklaşma ve içe kapanma gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Uzun vadede, intihar gibi ciddi sorunlar da meydana çıkabilir. Okula gitmekten kaçınmaya eşlik eden fizyolojik şikayetler arasında baş ağrısı ve karın ağrısı gibi durumlar da gözlemlenebilir. Zorbalığa uğrayan bir çocuğun ani davranış değişimleri, okula karşı isteksizlik ve derslerdeki belirgin farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır. Gençler genelde yaşadıklarını ailelerine anlatmakta zorlanabilirler. Özellikle siber zorbalık durumunda, ailelerinin kendilerini desteklemeyeceğini düşünüp sessiz kalabilirler. Ergenler, kendilerinin anlaşılmadığını hissedebilirler. Öğretmenlerine durumu aktaramamanın nedeni ise ispiyonlama korkusu, güçsüz görünme endişesi ya da etiketlenme kaygısı gibi unsurlar olabilir. Ayrıca zorbalığı yapanların kendilerine veya ailelerine zarar verebileceği tehdidi de çocukları korkutabilmektedir. Bu sebeple çocuklar genellikle sorunları hakkında açıkça konuşmazlar. Ailelerin eleştiri yapmaksızın ve güvene dayanarak iletişim kurmaları, çocukların kendilerini daha iyi ifade etmelerine olanak tanır” görüşünü paylaştı.
‘SİSTEMSEL ÇÖZÜMLER ÜRETİLMELİ’
Prof. Dr. Çöp, akran zorbalığının sistematik bir mesele olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekti ve bu sorunun yalnızca ailelerin ya da okulların değil, her iki tarafın beraber sorumluluğunda olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Çöp, “Aile ve okul işbirliği büyük önem arz etmekte ve bu iletişim güçlü bir şekilde kurulmalıdır. Hem ebeveynlerin hem de okuldaki rehberlik ekiplerinin, okul politikaları ve sosyal ilişkiler konusunda bilgilendirilmiş olmaları gerekmektedir. Çocuklara akran zorbalığının ne olduğu ve bu durumda ne yapmaları gerektiği hakkında bilgi verilmeli; destek alabilecekleri kaynaklar açık bir şekilde tanıtılmalıdır. Bu eğitim hem aileler hem de okullar tarafından verilmelidir. Çocukların zor durumda kaldıklarında kimlerden yardım alabileceklerini bilmeleri önem arz etmekte ve güvenilir bir destek sistemi oluşturulmalıdır” ifadelerini kullandı.
