Bolu’da Dünya Çapında İlk Gazlı Alev Dedektörü Geliştirildi

Oğuzhan EKE/BOLU, – Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nde (BAİBÜ) Nükleer Radyasyon Dedektörleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (NÜRDAM) bünyesinde, dünyanın ilki olan gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörü başarıyla üretildi. Bu yerli cihaz, 360 derece açıyla ve 100 metreden fazla uzaklıktan, güneş ışığından etkilenmeden alev tespiti gerçekleştirebiliyor. Orman yangınlarının tespiti için de kullanılabilecek olan dedektörün, 2026 yazında hizmet vermeye başlaması bekleniyor.

BAİBÜ NÜRDAM, dünyanın ilk gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörünü geliştirdi. Patent başvurusu yapılmış olan bu dedektör, NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan tarafından tasarlanmıştır. Dedektörün geliştirilmesinde, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Doç. Dr. Arif Kösemen ile Prof. Dr. Sadullah Öztürk’ün önemli katkıları bulunuyor. Dedektörün elektronik devre kartı ise BAİBÜ Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rıfkı Terzioğlu tarafından hazırlanıyor. Yerli imkanlarla üretilmiş olan gazlı alev dedektörü, yarı iletken cihazlardan farklı olarak, 360 derece açıyla ve 100 metreden fazla mesafeden alev tespiti imkanı sunuyor.

Doç. Dr. Yalçın Kalkan, mevcut dedektörlerdeki kısıtlamalara dikkat çekerek, “Yangın dedektörleri duman, kızılötesi ve morötesi ışıma gibi farklı sinyalleri algılamak üzere geliştirilmiştir. Ultraviyole ışığı algılayan dedektörlerde ise mevcut teknoloji yarı iletkendir, bu da bunların ömrünü kısaltmaktadır. Bunun yanı sıra, algılama mesafesi yalnızca 25 metreyle sınırlı olup, algılama açısı en fazla 120 derece ile sınırlıdır.” şeklinde konuştu.

Kalkan, yeni gazlı dedektör ile bu sınırlamaları aştıklarını belirtti. “Geliştirdiğimiz gazlı dedektör ile bu kısıtlamaları ortadan kaldırmış olduk. Gizli bir şekilde gazlı teknoloji kullanarak algılama açısını 360 dereceye çıkardık ve her açıyı test ettik. Algılama mesafesini 100 metreyi aşacak şekilde geliştirdik. Hedefimiz buydu ve şu anda 100 metreyi aşmanın bir buçuk katına erişmiş durumdayız. Bu başarı TÜBİTAK’ın resmi raporlarında da yer aldı.” dedi.

Gazlı dedektörün, mevcut muadillerine oranla çok daha hızlı tepki süresine sahip olduğunu vurgulayan Kalkan, “Mevcut teknolojiler saniyeler içinde sinyal üretirken, bizim dedektörümüz mikrosaniyeler içinde sinyal üretebiliyor. Tamamen yerli bir teknoloji ve üniversitemize aittir. Uluslararası PCT patent başvurusu gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, içinde kullanılan gaz karışımları da bizim tarafımızdan tasarlandı.” ifadelerini kullandı.

Doç. Dr. Kalkan, dedektörün 2026 yaz ayında kullanılabilir olacağını belirterek, “İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Prof. Dr. Sadullah Öztürk ve Doç. Dr. Arif Kösemen’in dedektörün geliştirilmesine önemli katkıları oldu. Aslında 5 yıl önce bu süreçte birlikte yol aldık. Şu anda proje devam ediyor ve teknolojinin endüstriyel hazırlığı tamamlandı. Firma uluslararası sertifikalara başvuru aşamasında. Ümit ediyorum ki önümüzdeki yaz, orman yangınlarını tespit etmek amacıyla yerli alev dedektörlerimizi en azından pilot bölgelerde kullanabileceğiz. Ayrıca, akaryakıt istasyonlarında da kendi alev detektörlerimizin bulunacağını umuyoruz.” diye ekledi.