Selçuk BAŞAR-Efnan DEMİREREN/TRABZON, – Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, son zamanlarda Doğu Karadeniz’de meydana gelen ve pek fazla hissedilmeyen mikro depremlerin heyelan alanlarını etkilediğini belirtti. Bektaş, “Hissetmediğimiz 2.4 büyüklüğündeki mikro sarsıntılar, sahildeki heyelanların tetiklenmesine neden olabiliyor. İklim koşulları, yağış miktarı, depremin etkisi, dik yamaçlar ve kırık yapıya sahip kayaçlar, heyelanların oluşmasında etkili faktörler” ifadelerini kullandı.
Doğu Karadeniz, iklim değişikliğinin yağış düzenindeki anlık değişiklikleriyle sık sık yaşanan heyelan ve taşkınlara neden olmasının yanı sıra, depremlerle de gündeme gelmektedir. Bilim insanları, bölgede meydana gelen hissedilmeyen mikro depremlerin özellikle heyelan felaketlerini tetiklediğini vurguluyor. Coğrafi zorlukların bulunduğu tarım arazilerine köklü ağaç dikimi öneren uzmanlar, mühendislik hizmetleri aracılığıyla tehlikeli yamaçların güvence altına alınmasını ve istinat duvarlarının yeniden değerlendirilmesini tavsiye ediyor.
‘KARADENİZ FAY HATTI TEHDİT OLUŞTURUYOR’
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Bektaş, Trabzon’un Yomra ilçesinde meydana gelen 2.4 büyüklüğündeki mikro depremin bölgede depreme yol açan fay hatlarının bulunduğunun bir göstergesi olduğunu dile getirerek, “2.4 büyüklüğündeki mikro sarsıntılar, normal olarak sıradan bir olaydır. Bunlar daha önce de yaşandı. Bu, bölgede aktif ve deprem üreten fay hatlarının mevcut olduğu anlamına geliyor. Özellikle, 2012 yılında kuzeydoğu yönünde uzanan Trabzon fayının, Batum açıklarında 5.6 büyüklüğünde bir deprem ürettiğini hatırlatmak gerekiyor. Bu depremin artçı sarsıntıları, Trabzon fay hattı boyunca Yomra’ya kadar yayılmış ve bu ilçe bir hafta boyunca artçılarla sarsılmıştı. Trabzon’un kuzeyinde yer alan Karadeniz fayı, bölge için bir tehlike unsuru oluşturuyor. 1968 yılında da Karadeniz fayı, Bartın’da 6.6 büyüklüğünde bir deprem meydana getirdi. Bu durum, Karadeniz bölgesi için deprem riski olduğunu açıkça göstermektedir” dedi.
‘YAPI STOĞUNUN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ ELZEM’
Prof. Dr. Bektaş, yapıların dayanıklılığının gözden geçirilmesi ve binalardaki korozyon sorununa dikkat çekti. Bektaş, “Bu bağlamda AFAD, ‘2019 Deprem Tehlikesi Haritası’nda Trabzon’un deprem riskini iki kat, Rize’nin ise üç kat artırdı. Günümüzdeki deprem tehlikesi doğrultusunda, Rize-Trabzon sahilinin 6.6 büyüklüğünde bir depreme dayanıklı olması gerekiyor. Trabzon-Rize sahilinde hem dolgu alanları hem de kumlu zemin mevcut. Heyelanlı alanlar olduğundan dolayı bu durumu daha da tehlikeli hale getiriyor. Üstelik, ‘Trabzon ve Rize deprem bölgesi değildir’ söylemiyle son 50-60 yıldır, depreme dayanaksız binaların inşa edildiği gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Bugünkü yapı stoğumuz, mevcut düzenlemelere uymuyor. Acilen yapıların gözden geçirilmesi elzemdir. Özellikle sahil kesimindeki binalardaki korozyon, yani sütunlardaki demirlerin paslanması, oldukça dikkate değer bir durumdur. Rize’deki binalar, korozyon nedeniyle tahribata uğradığı için kentsel dönüşüm projeleri uygulamaya başlanmıştır” şeklinde konuştu.
‘RİZE VE TRABZON ARASINDA MİKRO DEPREM KÜMESİ OLUŞTU’
Prof. Dr. Bektaş, 2023 yılında Kahramanmaraş merkezli bir deprem sonrası Trabzon ve Rize arasında bir mikro deprem kümesinin oluştuğunu belirtirken, “2023 yılında Kahramanmaraş’ta yaşanan deprem, sarsıntılarını burada hissettirdi. Kandilli Rasathanesi verilerine göre, Rize ve Trabzon arasında bir mikro deprem kümesi meydana geldi. 2024 yılında bu küme içinde 4.8 büyüklüğünde bir Rize-Çamlıhemşin depremi yaşandı. Bu deprem, yer çekimi etkisinde gelişti. Bir ay sonra da Arhavi’de heyelan olayı yaşandı. Heyelanın yaşandığı alanda ve o dönemde yağmur yoktu. Daha öncesinde veya sonrasında yağmur düşmemişti. Bu heyelan, depremin 5 büyüklüğündeki tesir sahasında meydana geldi. Bu durum, Karadeniz sahilindeki heyelanların doğrudan depremlerden etkilendiğini ortaya koymaktadır” diyerek görüşlerini belirtti.
‘DEPREMLER HEYELANLARA NEDEN OLUYOR’
Heyelanların depremlerle tetiklenebileceğini ifade eden Prof. Dr. Bektaş, “Hissetmediğimiz 2.4 büyüklüğündeki bu mikro depremler, sahil bölgesindeki heyelanları tetikleme potansiyeline sahip. AFAD ve Kandilli Rasathanesi verilerine göre, Trabzon sahilinde cevapsız kalan yüzlerce mikro depremin kaydı bulunuyor. İklim değişikliği, yağış, deprem tesiri, dik araziler ve ayrışmış kayaç yapısı, heyelanların sebepleri arasında. Araziler yüksekliğe çıktıkça ve depremler sıklıkla yaşandıkça, gelecekte heyelanların daha fazla meydana gelme olasılığı artmaktadır. Trabzon’un pek çok noktası heyelanlı alan üzerindeyken, Rize’nin önemli bir kısmı da dolgu alanı üstündedir. Hissetmediğimiz mikro depremler, düşündüğümüzden daha fazla hasara yol açabilir” dedi.
