Günlükte bir subayın gözünden Çanakkale Savaşı

Nazif Cemhan ŞEN/ÇANAKKALE, – ÇANAKKALE Savaşları’nda görev alan Teğmen İbrahim Naci’nin Çanakkale Cephesi’nde kendi el yazısıyla tuttuğu günlük, savaşın şiddetini ve insani yönünü yansıtıyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde (ÇOMÜ) Öğretim Görevlisi Dr. İsmail Sabah, “Kendisinin günlüğünü okuduğumuzda aslında Çanakkale Muharebeleri’ne bir subayın gözünden bakma fırsatını da yakalamış oluyoruz. İbrahim Naci muharebeler esnasında Marmara Denizi’ndeki düşman denizaltılarının yarattığı tehdidi anlatması, aynı zamanda askerin iaşesi noktasında birçok bilgiyi vermesi açısından günlüğü oldukça önemli ve özel bir günlüktür” dedi.

Çanakkale Kara Savaşları’nın üzerinden 110 yıl geçmesine rağmen savaşa dair yeni izler gün yüzüne çıkmaya devam ediyor. Çanakkale Savaşları’nda görev alıp şehit olan Teğmen İbrahim Naci’nin kendi el yazısıyla Çanakkale Savaşları sırasında kaleme aldığı günlük savaşın şiddetini ve insani yönünü yansıtıyor. Günlüğün ortaya çıkışı hakkında bilgi veren ÇOMÜ Öğretim Görevlisi Dr. İsmail Sabah, “İbrahim Naci’nin tuttuğu bu günlük bir akrabasının Çanakkale koleksiyoneri Seyit Ahmet Sılay’a bir mail atmasıyla gün yüzüne çıkıyor. Seyit Ahmet Sılay bu günlüğü satın alıp yayınlıyor. Günlüğün orijinali halen kendisi tarafından muhafaza edilmektedir. Seyit Ahmet Sılay’a tarafından yayınlanan bu günlük sayesinde bir asır sonra Çanakkale Muharebeleri’ni İbrahim Naci’nin gözünden okuma fırsatını elde etmiş oluyoruz” ifadelerini kullandı.

‘ÖNEMLİ VE ÖZEL BİR GÜNLÜKTÜR’

Günlük hakkında bilgi veren Dr. Sabah, “Mustafa Kemal Atatürk Çanakkale Muharebeleri’ni anlatırken, ‘Çanakkale Muharebeleri Türk askerinin ruh kudretini gösteren şayan-ı hayret ve tebrik bir misaldir’ der. Bu ruhu oluşturan en önemli isimlerden biri de günlüğü vasıtasıyla kendisini tanıdığımız bir Çanakkale şehidi olan şehit Teğmen İbrahim Naci’dir. Teğmen İbrahim Naci, 21 yaşında Çanakkale Muharebeleri’ne katılmış genç subaylarımızdan birisi. Kendisi Çanakkale Muharebeleri’ne İstanbul’dan katılır ve bu muharebeye gelişi ve muharebeler esnasında da bir günlük tutar. Kendisi günlüğü tutmaya başlamadan önce günlüğün ilk sayfasına ailesinin adresini yazar ve adresin altına da ‘Bu defter kimin eline geçerse bir şehit hürmetine yukarıdaki adrese göndersin’ yazdığını görürüz. Teğmen İbrahim Naci sanki şehit olacağını hissetmişçesine daha günlüğünü yazmaya başlamadan önce ailesinin adresini ve altına da bu notu iliştirmiştir. İbrahim Naci 29 gün boyunca Çanakkale Muharebeleri’nde bu günlüğü tutar. 21 Haziran 1915 tarihindeki ilk mahdut hedefli taarruz esnasında şu an bulunduğumuz bölgeye yakın bir noktada yani Fransızlarla olan muharebede 21 yaşında şehit olur. Kendisinin günlüğünü okuduğumuzda aslında Çanakkale Muharebeleri’ne bir subayın gözünden bakma fırsatını da yakalamış oluruz ve İbrahim Naci muharebeler esnasında Marmara Denizi’ndeki düşman denizaltılarının yarattığı tehdidi anlatması, aynı zamanda askerin iaşesi noktasında birçok bilgi vermesi açısından günlüğü oldukça önemli ve özel bir günlüktür” dedi.

‘HEP BİR UNUTULMA KORKUSUNDAN BAHSETMİŞTİR’

İbrahim Naci’nin yazdığı günlükte bir tek korkudan bahsettiğini söyleyen Dr. Sabah, “İbrahim Naci kendisi ateş hattına, yani muharebe sahasına gelmeden önce daha önce şehit olmuş subayların mezarlarını görmüş ve bu esnada günlüğünde de hep bir unutulma korkusundan bahsetmiştir. ‘Acaba biz de bu kuru toprak altında yok olup gidecek miyiz?’, ‘Bizden sonra gelenler bizleri hatırlayacak mı?’ şeklinde unutulma korkusundan bahsetmektedir. İbrahim Naci 21 Haziran 1915 tarihinde 21 yaşında 71’inci Alayın 3’üncü Taburu’yla, 2’nci Tümen’in birliklerini desteklemek üzere Fransızlarla girdikleri muharebede şehit olur. Şehit olmasının ardından günlük bölük komutanı Yüzbaşı Bedri Efendi’nin eline geçer. Bedri Efendi bu günlüğü okur ve günlüğü okuduktan sonra İbrahim Naci’nin korkusuna da vakıf olur” ifadelerini kullandı.

‘YAZI KARAKTERİ VE RENGİ DEĞİŞİYOR’

Dr. Sabah, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Günlüğün devamına kendi el yazısıyla İbrahim Naci hakkında çok güzel sözler yazar. Bunlardan özellikle öne çıkan ifadelerden biri de şudur; ‘Naci sen ve emsalin ölmediniz. Bir iki toprak kazmasıyla kuru toprak altına gömülmediniz. Siz büyük Türklüğün sinesinde daima büyük bir hürmet ve muhabbetle hatırlanacaksınız’ sözleriyle aslında İbrahim Naci’nin o korkusunu da teskin etmeye çalıştığını görmekteyiz. Yüzbaşı Bedri Efendi günlüğü yazmaya devam ederken bir virgül koyar ve günlüğün o sayfasına baktığımızda yazı karakterinin ve renginin değiştiğini görmekteyiz. Altında tabur imamı Mustafa Memduh Efendi’nin yazdıklarından Yüzbaşı Bedri Efendi’nin virgül koyduğu bu cümleyi tamamlayamadan şehit olduğunu anlamaktayız. Yüzbaşı Bedri Efendi 2 Temmuz 1915 tarihinde kendisi de Zığındere Muharebeleri’nde ‘üçler taarruzu’ olarak anılan taarruz esnasında İbrahim Naci’nin günlüğüne yazmış olduğu ifadeleri bitiremeden virgül koyduğu yerde kendisi de şehit olacaktır.”

‘2 SUBAYIN YAZDIĞI SATIRLARDAN ÇANAKKALE MUHAREBELERİ’Nİ OKUMAKTAYIZ’

Dr. İsmail Sabah, “Yani bu günlüğe baktığımız zaman Çanakkale’de şehit olan 2 subayın kendi el yazısıyla yazmış olduğu satırlar üzerinden Çanakkale Muharebeleri’ni okumaktayız. Burada savaşan bu insanların aslında en büyük korkularının unutulmak ve tek dileklerinin de hatırlanmak olduğunu görmekteyiz. İbrahim Naci’nin günlüğünün son sayfasına yani şehit olduğu güne baktığımız zaman şunları yazdığını görmekteyiz; ‘saat 07.00 düşman geceden beri taarruz ediyor. Şimdi gidiyoruz. Allah hayreylesin. Saat 11.00 şimdi muharebeye girdik. Milyonlarla top ve tüfek patlıyor. Az önce 1’inci onbaşım yaralandı. Allahaısmarladık?’ Yani günlüğün başında şehit olacağını hissedercesine bu defteri bulanların ailesinin adresine göndermesini isteyen İbrahim Naci günlüğünün son satırını da adeta bir veda hitabıyla ‘Allahaısmarladık’ şeklinde bitirerek şehit olmuştur” diye konuştu.