Cevdet Yılmaz: Evlenme ve çocuk sahibi olmada yaş ortalamasını düşürmek temel önceliklerimiz arasında

Aybala MELEK/ANKARA, – CUMHURBAŞKANI Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Şiarımız güçlü aile, güçlü toplumdur. Ailelerimizin sayısını artırmak, evlenme ve çocuk sahibi olmada yaş ortalamasını düşürmek temel önceliklerimiz arasındadır” dedi.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bu yıl ikincisi düzenlenen ‘Nüfus Politikaları Kurulu’na başkanlık etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından geçen yıl aralık ayında kurulan kurulda yoğun ve kapsamlı bir çalışma sürecine girildiğini kaydeden Yılmaz, “Ocak ayında gerçekleştirdiğimiz ilk toplantıda nüfus politikalarının mevcut durumunu ve atacağımız adımları değerlendirdik. Ailenin ve nüfus yapısının korunmasına yönelik somut uygulamalara hızla başladık. İlk toplantımızın hemen ardından, doğum yardımı kapsamında yapılan ödemelerde anlamlı bir artış sağlayan düzenlemeyi hayata geçirdik. Bu kapsamda, doğum sonrasında yapılan tek seferlik ödeme miktarı 5 bin liraya yükseltildi. İkinci çocuk için 5 yaşını tamamlayana kadar aylık 1500 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için 5 yaşını dolduruncaya kadar aylık 5 bin lira düzenli doğum yardımı ödemeleri başlatıldı. Bunun yanında, evlenecek ve aile kurmak için adım atacak gençlerin desteklenmesini hedefleyen Aile ve Gençlik Fonumuzu 81 ilimize yaygınlaştırdık. 14 Nisan’da bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirdiğimiz teknik toplantı sonucunda, ‘mevzuat’, ‘çalışma hayatı’, ‘sağlık’, ‘eğitim’, ‘ekonomik teşvikler’, ‘iletişim ve farkındalık oluşturma’ başlıkları altında 6 ayrı çalışma grubu oluşturduk. Her bir çalışma grubu için koordinatör kurum ve iş birliği yapılacak kurumları belirledik. Böylece, nüfus politikalarını bütüncül bir şekilde ve ihtiyaç duyulan temel alanlarda yenilikçi öneriler oluşturmaya odaklı olarak ele alacak kapsamlı bir çalışmayı başlatmış olduk” dedi.

‘DOĞURGANLIK HIZI, TARİHİMİZİN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE’

1960’ların başında 6,38 olan doğurganlık hızının, nüfusu azaltmaya dönük sistemli politikaların da etkisiyle 2000’li yılların başında 2,38’e kadar gerilediğini kaydeden Yılmaz, “Bu durum, bugün yaşadığımız yapısal kırılmanın temellerinin çok önceden atıldığını göstermektedir. Doğurganlık hızı, ülke genelinde tarihimizin en düşük seviyesi olan 1,48’e gerilemiş; bu oran İstanbul’da 1,20, İzmir’de 1,17 ve Ankara’da ise 1,15 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılından itibaren aralıksız düşüş eğilimine giren toplam doğurganlık hızı, son 8 yıldır nüfusun yenilenme seviyesi olan 2,1’in altında kalmaya devam etmiştir. Aynı zamanda nüfusumuz yaşlanmış, kırsal nüfus kaybı da devam etmiştir. Demografik yapıda yaşanan bu değişimlerin, doğrudan aile kurumu ile bağlantılı olduğunu söylemek mümkündür. Aile yapısına dair veriler, ortalama hane halkı büyüklüğünün azalmaya devam ettiğini ve 3,11 seviyesine gerilediğini göstermektedir. Geniş aile oranlarının düştüğünü, yalnız yaşayan bireylerden oluşan tek kişilik hanehalkı oranının ise yüzde 20’ye yükseldiğini ortaya koymaktadır. Tek başına yaşayan yaşlı fertlerin sayısının 2024 yılında 1 milyon 750 bini aştığını görmekteyiz. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2024 yılında yüzde 10,6 olmuştur. Nüfusumuzun ortanca yaşı 2014 yılında 30,7 iken 2024 yılında ise 34,4’e yükselmiştir. Doğuşta beklenen yaşam süresimiz 77,3 yıla ulaşmış durumdadır. Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun, son 5 yılda yüzde 20,7 artarak 2024 yılında 9 milyon 112 bin 298 kişiye ulaştığını görüyoruz” ifadelerini kullandı.

‘DOĞUMLARI DESTEKLEYİCİ ÖNLEMLER GÜNDEME GETİRİLMELİ’

Aile kurumunu ve güçlü nüfus yapısını güvence altına alacak, aile kurmayı ve çocuk sahibi olmayı teşvik edecek ve kolaylaştıracak yasal düzenlemelerin ve politikaların, kurumların ortak gayretiyle vakit kaybetmeksizin hayata geçirilmesinin önem arz ettiğini dile getiren Yılmaz, “Şiarımız güçlü aile, güçlü toplumdur. Ailelerimizin sayısını artırmak, evlenme ve çocuk sahibi olmada yaş ortalamasını düşürmek temel önceliklerimiz arasındadır. Kadınlarda ilk evlenme yaşı 2001 yılında 22,7 iken, 2024’te 25,8’e yükselmiştir. İlk doğumdaki ortalama anne yaşı ise 2014 yılında 25,5 iken, 2024 itibarıyla 27,3’e çıkmıştır. Bu eğilim, kadınların doğurganlık dönemini kısaltarak toplam doğurganlık hızını düşürmektedir. Tüm bu veriler toplumsal yapıda değişimi gözler önüne sermekte, kamu politikalarında nüfusun yaşlanmasının önüne geçen, doğumları ve genç nüfusu destekleyici önlemlerin gündeme getirilmesinin gereğini ortaya koymaktadır” dedi.

‘CİNSİYETSİZLEŞTİRME KAMPANYASININ YÜRÜTÜLDÜĞÜNÜ GÖZLEMLİYORUZ’

Yılmaz, 2026-2035 döneminin Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ‘Aile ve Nüfus On Yılı’ olarak ilan edildiğini hatırlatarak, “Doğurganlık hızındaki düşüş ‘varoluşsal bir tehdit’ olarak tanımlanmışken, bazı çevrelerin bu süreci zayıflatmaya yönelik söylem ve tutumları dikkat çekmektedir. Bazı çok uluslu kurum ve sivil toplum kuruluşları tarafından doğurganlığı azaltmaya yönelik çalışmalar sürdürülmek istendiğinin de farkındayız. Medya ve sosyal medya kanalı ile küresel düzeyde bir cinsiyetsizleştirme kampanyasının yürütüldüğünü de hep birlikte gözlemliyoruz. Demografik değişimleri doğru okuyarak bugünden güçlü politikalar üretmemizi sağlayacak bir Ulusal Demografi Stratejisi’nin hayata geçirilmesi, önümüzdeki dönemin öncelikli hedeflerinden biri olmalıdır. Aileye ve nesillere zarar veren bu akımlar ve yaklaşımlar konusunda kamu kurumlarımızın yanı sıra vatandaşlarımızın ve sivil toplum kuruluşlarımızın da gerekli bilgilere ve farkındalığa sahip olması gerekiyor. Özellikle çocukların ve gençlerin korunması bakımından bu husus kritik bir önem taşımaktadır. Tüm kurumlarımızın bu konuda azami dikkat, özen ve sorumluluk içerisinde hareket edeceğine, doğurganlığın doğrudan veya dolaylı olarak azalmasına neden olacak çalışmalara fırsat verilmeyeceğine inanıyorum. Ailenin korunması ve doğurganlık hızının artırılması ülkemizin öncelikli hedefidir; bu doğrultuda tüm kamu kurumlarının iş birliği ve eşgüdüm içinde hareket etmesi büyük önem taşımaktadır. Nüfus Politikaları Kurulu, Türkiye’nin demografik geleceğini şekillendiren güçlü bir istişare ve icra mekanizması olarak eşgüdüm noktasında üzerine düşeni yapmayı sürdürecektir” diye konuştu.

‘GENİŞ BİR YELPAZEDE EYLEM PLANLARIMIZI HAZIRLIYORUZ’

Geniş yelpazede eylem planlarını hazırladıklarını kaydeden Yılmaz, “Kreş ve bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılmasından aile hayatı ile çalışma hayatını eş zamanlı sürdürmeye imkan sağlayan çalışma modellerine, ebe hizmetinin, sağlık hizmetinin yaygınlaştırılmasından kültürel çalışmalara, ekonomik teşviklerden yerleşime kadar geniş bir yelpazede eylem planlarımızı hazırlıyoruz. Bununla birlikte aile ve nüfus politikalarında veriye dayalı, sürdürülebilir ve etkili adımlar atabilmemiz için araştırma altyapısının güçlendirilmesi ve bu alanda disiplinler arası çalışmaların teşvik edilmesi kritik bir gerekliliktir. Bu kapsamda, akademik dünyaya da önemli sorumluluklar düştüğünü vurgulamak isterim. Aile kurumu ve güçlü nüfus yapısının korunması, küresel ölçekte toplumları etkileyen kritik bir konudur. Bugün dünya genelinde aile yapısı ve doğurganlık oranları tehdit altındayken, pek çok ülkenin bu alanda çözüm üretmekte zorlandığını görüyoruz. Bu çerçevede, aileyi ve doğurganlığı önceliklendiren çalışmalarımız, dost ve kardeş ülkeler başta olmak üzere uluslararası anlamda yol gösterici nitelikte olacaktır. Aile yapısının zayıflaması, doğurganlık oranlarındaki düşüş ve toplumsal değerleri aşındıran eğilimler gibi sağlıklı nesillerin geleceğini tehdit eden gelişmelere karşı Sayın Cumhurbaşkanımız liderliğinde kararlılıkla mücadelemizi sürdüreceğiz” dedi.